Oyun, çocukların kendilerini ifade etmesine yardımcı olan sosyal ve bilişsel bir araçtır. Oyun terapisi ise çocukların duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade etmelerine yardımcı olan aynı zamanda günlük hayatlarında yaşadıkları sorunlarla başa etmelerine destek olabilecek bir tedavi yöntemidir.
Güvenli bir ortamda, bir terapist eşliğinde, oyun ile çocuğun iç dünyası gözlemlenerek ilerlenir.
Çocukların sorunlarını çözümleyebilmek amacıyla oyun içerisinde birçok çeşit oyuncak kullanılır. Çocuğun kendi içinde mücadele ettiği duygusal deneyimler bu özel oyuncaklar ile yeniden canlandırılır.
Oyun terapisi, oyunun ve terapistin katkısıyla karşılıklı iletişim içeren, etkileşime dayalı, duyusal ve motor gelişimi sunan yaklaşımlar barındırır. Oyun terapisi ile çocukta problem çözme yeteneklerini geliştirmeye odaklı yaklaşımlar mevcuttur.
Bazen ebeveynlerin kendi deneyimleri ile uğraşmaktan çocuğun problemlerine yardımcı olamayacakları durumlarda hem ebeveynlerin hem de çocuğun bu problemler ile nasıl baş edeceğine dair katkı sunar.
Oyun terapisi, çocukların yaşadıkları kaygıları nasıl yönetecekleri, yeni eylemler edinecekleri ve gündelik zorluklar ile nasıl baş edeceklerine dair farklı bir bakış açısı kazanmalarına dair etkili bir yöntemdir.
Ayrıca oyun terapisi çocuğun gündelik hayatında karşılaşabileceği karmaşık meseleleri kavramasında etkin rol oynar. Oyun esnasında çocuğun oyun ve sembolleri anlamlandırması açısından verimli bir aktivitedir. Oyun terapisi içerisinde yer alan şema dönüşümü ile çocuğun uyumsuz hissettiği değer ve inancının uyumlu bir hale dönüştürülmesini ifade eder.
Böylece eylem ve sembolik oyun arasında yaratılan bu etkileşim çocuğun duygu ve düşüncelerini kavratarak dengeye gelmesi açısından katkı sunar.
Oyun terapisi, çocukların oyun ile hem anlayabildiği hem de bir terapist desteği ile iç dünyalarını açabildikleri etkili yöntemlerdendir.
Oyun Terapistinin Görevi
Çocukların kendi iç dünyalarını keşfetmelerine katkı sunacak şekilde potansiyellerini ortaya çıkarmaktır. Aynı zamanda çocuğun büyüme süreçlerine destek olabilecek şekilde davranarak, gelişimsel süreçlerini daha iyi yönetmelerine yardımcı olmaktır. Terapistin gözlemlemesi ile oyun içerisinde sağlıklı bir iletişime geçilmiş olur. Bu yüzden oyun terapisi, terapist eşliğinde, çocuğun mevcut sürecini göz önünde tutarak, yapıcı bir dil kullanılarak çözüm sunmaktadır.
Terapistler ayrıca bu süreci çocuğun yaşı ve gelişim sürecine bakarak yönetir. Bu sayede oyun oynanarak, çocuğun oyun terapisi ile problem çözme ve yeteneklerini geliştirme odaklı yaklaşımlar sunulur. Bu süreçte çocuğa yönelik uygun tepkileri, çocuğun kendisini ifade etmesine olanak sağlayacak şekilde çalışmalar yapar. Terapi sürecinde terapist çocuğu oyuna dahil ederek sorunun kaynağına doğru güvenli bir yol almaktadır.
Oyun Terapisinin Amaçları
Oyun terapisinde çocuğun, oyun ve oyuncaklar ile kurduğu anlamlı bir dil yaratılması amaçlanır. Bu sayede çocuklar ile iletişim kurularak sorunlarını çözmelerine destek olunur.
Çocuğun daha mutlu, huzurlu ve güvende hissetmesini sağlayacak yöntemler ile çözüm odaklı bir yaklaşım sunar.
Oyun terapisi ile çocuğun duygusal çatışmalarının çözümlenmesi sağlanır.
Duyguların kabul edilmesi tanınması, yansıtılması ve mevcut sorunların temeline inerek bu sorunların çözüme kavuşması amaçlanır.
Çocuğun oyun terapisi ile kişiliğinin gelişmesine faydalı olur.
Çocuk oyun terapisi sayesinde bağımsız birey ve sorumluluk sahibi olması yönünde desteklenir.
Aynı zamanda oyun terapisi çocuğun yaratıcılığına katkı sunarak çocuğun kendi benliğinin farkına varabilmesi amaçlanır.
Örneğin; öfke problemleri yaşayan bir çocuğun oyun terapisi desteğiyle sözel ve davranışsal olarak iyileşmesi amaçlanır.
Oyun Terapisinin Faydaları
Oyun terapisinde hayal gücü, gerçeğin yaratıcıkla eğlendirici bir şekilde çözümlenmesine imkân tanır.
Çocuk hafif davranış bozukluklarına bir oyun terapisi ile çok çabuk cevap verir.
Oyun ile çocuğun bilişsel motor gelişimi desteklenerek sosyal hayatına katkı sağlanır.
Oyun terapisinde çocuktan beklenti iç dünyasını olabildiğince doğal şekilde yansıtmasıdır. Böylece kendini ifade etmesi, anlamlandırması ve terapi sürecinde rahat hissetmesi sağlanmış olunur.
Çocuğun güvenli bir ortamda iyi hissetmesi, kendi akran grupları arasında uyumlu olmasına oyun terapisi katkı sunar.
Oyun terapisi, çocuğun hem zihinsel hem de fiziksel beceriler geliştirmesine destek olur.
Oyun Terapisinin Destek Olabileceği Konular
Çocuklarda saldırgan davranışlar, öfke, kaygı ve korkular, fobi, hiperaktivite, evlat edinilme, tepkisizlik, aşırı çekingenlik, davranışsal gerileme, özgüven, kardeşler arası kıskançlık, uyku, tuvalet sorunları, akran zorbalığı, konuşma bozukluğu, sosyal beceri sorunları, kayıp ve yas, beslenme bozuklukları, cinsel istismar, ebeveynlerin boşanması, uyum sağlayamama, fiziksel bir nedeni olmayan mide bulantısı, fiziksel bir nedeni olmayan baş ağrısı gibi rahatsızlıklar, sosyal medya ve oyunlardan kaynaklı kaygı ve stres durumları, aile düzenine uyum sağlayamama gibi başlıca konulara destek olmaktadır.
Oyun Terapisinin Çocuk Üzerinde Etkileri
Çocukların kendilerini güvende hissedecekleri bir ortam içerisinde sınırları öğrenebilecekleri, yaşadıkları sorunlar ile başa çıkabileceklerine dair çözümleri oyun terapisi sunar.
Oyun terapisi, çocuğun duygusal ve düşünsel dünyası gündelik hayatını zorlaştıracak şekilde ilerlediği durumlarda önem taşır. Çocuğun sorunlarını ifade etmesi, direnç yarattığı noktaları fark etmesi, bilişsel gelişimi ile alakalı çözüm sunabilecek yaklaşımlar açısından etkili yollardan biridir.
Terapi ile yeni bir şeyler öğrenme ve çocuğun kendi hayatında farkındalık sağlanmasına destek olunur. Bu sayede olayları algılama biçimlerinde değişim gözlemlenebilir. Oyun terapisi sayesinde günlük yaşamlarında yaşlarına uygun bir şekilde olay ve durumları oyun ile desteklenerek farkına varmaları sağlanır.
Oyun Terapisinin Sonrasında Bilinmesi Gerekenler
Çocuğun terapisine teşvik edilmeli ve çocuğun terapi görüşmelerine düzenli katılımı sağlanmalıdır.
Çocuğun görüşme öncesi ve sonrasında bir yönlendirme yapılmadan, kural ve baskı hissetmesinden kaçınılarak davranılmalıdır.
Ebeveynlerin oyun terapisi ile akıllarına takılan soruları ve oyun terapisi sürecinde çocuk ile alakalı konuşmak istedikleri konuları, terapist ile ayrı bir şekilde paylaşması daha sağlıklı olur.
Diğer yandan oyun terapisinde süreci içerisinde çocuk; “oyun oynadık” şeklinde bir geri bildirim verebilir. Ancak oyun terapisi, terapistin çocuğun mevcut sürecinde oyun ile deneyim kazanmasını, keşfederek öğrenmesini ve mevcut problemini daha iyi yönetmesine katkı sunar.
Oyun Terapisi Süresi
Oyun terapisinin süresi seans sıklığı ve sayısında; çocuğun kaygı düzeyi, duygusal değişkenliği ve öğrenme güçlüğüne bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Aynı zamanda çocuğun yaşadığı problemin derinliğine göre de değişim olabilir. Bu yüzden terapistin, terapi sürecinde yönlendirmeleri önem teşkil etmektedir. Bu süreç çocuğun kendisini iyi hissederek yeni bir anlamlandırma kazanmasına dek sürer.
Oyun Terapisi Türleri
Oyun terapisi kendi içinde çocuk merkezli oyun terapisi, yapılandırılmış oyun terapisi ve deneyimsel oyun terapisi olmak üzere üçe ayrılır. Çocuğa yönelik uygun terapi tarzını terapist çocuk için belirler.
Çocuk Merkezli Oyun Terapisi
Terapist, belli bir yapı oluşturmadan, oyun esnasında araya girmeden çocuk ile bir bağ kurarak çocuğun kendisini yönlendirmesini benimser. Çocuk oynamak istediği oyunu ve terapinin sürecini kendini güvende hissederek seçer. 2 ila 10 yaş arasındaki çocuklara uygulanabilir. Kaygı, takıntı, depresyon, travma, otizm, zekâ geriliği için uygulanan yöntemlerdendir.
Yapılandırılmış Oyun Terapisi
Bu terapi yönteminde terapi sürecince çocuğun güvende ve rahat hissetmesi göz önüne alınarak ihtiyacına uygun oyun terapist tarafından belirlenir. Tüm sorumluluğun terapistte olduğu yönlendirici bir terapi yöntemidir. Bu süreçte terapist oyun esnasında yönlendirmeleriyle bir yapı oluşturarak süreci yönlendirir. Teori ve uygulama iç içedir.
Deneyimsel Oyun Terapisi Çocuğun kendi isteğiyle oyun seçerek oynamasını esas alır. Çocuğun isteği doğrultusunda terapist oyuna dahil olur ve tüm süreç boyunca çocuğu gözlemler. Yönlendirme yapmadan oyunun diliyle çocuğu onaylar. Önemli olan sembolik oyun kapasitesi gelişen çocuklar ile uygulanmasıdır. Boşanmış ebeveynlerden kaynaklı kaygı, depresyon ve travmalardan kaynaklı konularda çalışılabilir.